Μονεμβασιά

Εκδρομή από την Ελαφόνησο στη Μονεμβασιά

Η μοναδική καστροπολιτεία της Μονεμβάσιας βρίσκεται σε απόσταση περίπου 40 χιλιόμετρα από την Ελαφόνησο. Τους καλοκαιρινούς μήνες πραγματοποιούνται καθημερινά δρομολόγια με τοπικά λεωφορεία από την Πούντα (Υπόστεγο).

Ονομασία

Το όνομα Μονεμβάσια, Μονεμβασία ή Μονεμβασιά οφείλεται στο γεγονός ότι ο μόνος τρόπος για να την επισκεφτεί κανείς είναι μέσα από το βράχο, που είναι η μοναδική είσοδος, η “μόνη έμβαση”. Τη συναντάμε με πολλά ονόματα, όλα συνδεδεμένα τους διάφορους πολιτισμούς που φιλοξένησε κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης ιστορία της. Μαλβουαζί για τους Φράγκους, Μαλβάζια για τους Ενετούς, Μαλμζύ για τους Άγγλους, Μενεξέ Καλεσί (Κάστρο των λουλουδιών – Φρούριο των ανθέων) για τους Οθωμανούς. Έχει ονομαστεί επίσης “Γιβραλτάρ της Ανατολής”, “Υπερνεφελές Κάστρο” του Μοριά, “Περιώνυμον Άστυ”, “Θεόσωστος Πόλη” ενώ ο Γιάννης Ρίτσος, ο σπουδαίος ποιητής που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μονεμβάσια, την ονόμασε “Πέτρινο Καράβι”.

Ιστορία

Με ιστορία που ξεκινάει από τη νεολιθική περίοδο, η περιοχή της σημερινής Μονεμβάσιας συνδέεται με το λαμπρό Μινωικό πολιτισμό και αναφέρεται από τον Παυσανία (Λακωνικά) ως “Μινώα Άκρα”. Ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή (1956, Χρ. Χρήστου) προσδιόρισαν την ύπαρξη ακμαίου μυκηναϊκού κέντρου του οποίου η χρονική διάρκεια τοποθετείται από την πρώιμη μέχρι σχεδόν την ύστατη Μυκηναϊκή περίοδο, χωρίς διακοπή.

Ένας τρομακτικός σεισμός που έλαβε χώρα το 375 μ.Χ. μετέτρεψε τη Μινώα Άκρα σε νησί και η περιοχή πήρε τη σημερινής της μορφή. Η πόλη της Μονεμβάσιας κτίστηκε κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα όταν οι Άβαροι κατήλθαν στην Πελοπόννησο και οι κάτοικοι κατέφυγαν στο βράχο, η δυσπρόσιτη θέση του οποίου τους παρείχε τη δυνατότητα να οχυρωθούν και στο σημείο εκείνο, το έτος 589 μ.Χ. (επί βασιλείας του αυτοκράτορα Μαυρίκιου), έχτισαν την πόλη που ονόμασαν Μονεμβασία. Άλλοι (Καλογεράς) προσδιορίζουν την περίοδο κατοίκησης της Μονεμβάσιας νωρίτερα, το 395 μ.χ. με την εισβολή των Βησιγότθων και την κυρίευση της Σπάρτης από τον Αλάριχο.

Η ολοκλήρωση και τελειοποίηση των οχυρωματικών έργων κατέστησε το φρούριο δυσπόρθητο. Αμφιθεατρικά χτισμένη και περιτειχισμένη από τα τείχη του κάστρου της, έγινε στόχος επίδοξων κατακτητών. Όταν το 1204 οι σταυροφόροι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, καταλύοντας το βυζαντινό κράτος, η Μονεμβάσια παρέμεινε το ελεύθερο προπύργιο της Πελοποννήσου για πάνω από 40 χρόνια. Τελικά, έπειτα από πολιορκία τριών ολόκληρων χρόνων, η Μονεμβάσια περιήλθε στην κατοχή των Φράγκων το έτος 1248. Στη συνέχεια, ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος, αναστηλωτής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αντάλλαξε τον αιχμάλωτο Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο με τα κάστρα του Μυστρά, της Μάνης και της Μονεμβάσιας το 1262 κι έκτοτε η Μονεμβάσια αποτέλεσε σημαντική στρατιωτική και ναυτική βάση του Βυζαντίου. Το 1464 τέθηκε υπό την εξουσία των Ενετών οι οποίοι διαρρύθμισαν τα τείχη της Κάτω Πόλης και κατασκεύασαν τη Γέφυρα που ένωσε το νησί της Μονεμβάσιας με την ξηρά. Το 1540 η Μονεμβάσια περνάει στην κατοχή των Τούρκων. Στις 21 Ιουλίου 1821 η Μονεμβάσια παραδόθηκε στους Έλληνες και αποτελεί την πρώτη οχυρωμένη πόλη που απελευθερώθηκε.

Αξιοθέατα

Σήμα κατατεθέν είναι ο επιβλητικός Βράχος της Μονεμβάσιας. Με ύψος 200 μέτρα και περίμετρο 3.600 μέτρα, κόβει κυριολεκτικά την ανάσα.

Στο τέλος της Γέφυρας, οι Ενετοί είχαν χτίσει πύργο ο οποίος κατεδαφίστηκε το 1885. Οι αμυντικές προεκτάσεις του πύργου έμοιαζαν με φτερά και διακρίνονται ακόμα και σήμερα από τις πολεμίστρες τους.

Μπαίνοντας στην πόλη αριστερά βρίσκεται το σπίτι του Γιάννη Ρίτσου όπου μπορεί κανείς, θαυμάζοντας τη θέα προς τη θάλασσα να αισθανθεί την πηγή έμπνευσης του ποιητή που εξύμνησε όσο κανείς τον έρωτα.

Μετά την κεντρική πύλη βρίσκεται ο κεντρικός δρόμος, η Μέση Οδός των Βυζαντινών με το βυζαντινό καλντερίμι, που αποτελεί την Αγορά της Μονεμβάσιας και φτάνει μέχρι την Κεντρική Πλατεία με το Κανόνι (1763) και την Εκκλησία του Ελκομένου Χριστού που κτίστηκε κατά τα έτη 1282-1328 και σώζεται σε άριστη κατάσταση μέχρι σήμερα.

Στην πλατεία βρίσκεται το Τζαμί όπου στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή Μονεμβάσιας. Η ανάβαση προς την Πάνω Πόλη ή “Γούλα” όπως λέγεται, μοιάζει με ένα ταξίδι στην ιστορία. Τα τείχη, οι ερειπωμένοι πύργοι, τα ελικοειδή καλντερίμια, όλα μαρτυρούν την παρουσία Βυζαντινών, Φράγκων, Ενετών, Τούρκων. Στα μέσα περίπου του βόρειου τείχους δεσπόζει η εκκλησία της Αγίας Σοφίας χτισμένη στην άκρη του απόκρημνου βράχου. Στη δυτική πλευρά, στο υψηλότερο σημείο του κάστρου βρίσκεται η Ακρόπολις του Γουλά ή Φρούριο.

Ακριβώς πριν τη γέφυρα απλώνεται η νέα πόλη της Μονεμβάσιας όπου υπάρχουν αρκετές παραλίες. Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Νερόμυλο των Ταλάντων και το Λαογραφικό Μουσείο στις Βελιές.

Πηγές

Μέντης Σπ. Κων/νος, 1995, Μονεμβασία. Η Λουλουδοκοίμητη Καστρονησούπολη του Νότου, Πειραιάς: Εκδόσεις Μέντη

http://www.monemvasia.gr