Πεζοπορία - Μονοπάτια στην Ελαφόνησο, Διαδρομή : Οικισμός Ελαφονήσου - Βίγκλα - Βάρδια
Η διαδρομή των "Κλιμακουμένων Λαφονησιώτικων Μπαλκονιών". Προσφέρεται για πεζοπορία και ορειβασία και σου αποκαλύπτει σιγά-σιγά, τον οικισμό του νησιού με το λιμάνι και το κανάλι του, το Βοιατικό κόλπο, το Λακωνικό κόλπο, σχεδόν ολόκληρα τα Βάτικα και στο ψηλότερο μπαλκόνι της (Βάρδια) κλείνεις μέσα στη ματιά σου, ολόκληρο το Λαφονήσι, τα όμορφα Κύθηρα, τον Αγέρωχο Κάβο-Μαλιά, το Μακρινό Ταίναρο και τα γαλανά Πελάγη του Ιονίου και του Αιγαίου (Δρ Μέντης Κ. 1993: 171).
Σημείο εκκίνησης: Οικισμός της Ελαφονήσου
Η διαδρομή ξεκινάει από το Μεγάλο Λιμάνι. Συνεχίζουμε ανηφορικά και ακολουθούμε τον περιφερειακό δρόμο. Σε απόσταση 1.5 χιλιομέτρου, από τη δυτική ακτή, βρίσκεται μια αξιοσημείωτη σπηλιά με χαμηλή θολωτή οροφή και 400 μέτρα Ν.Α. αυτής, υπάρχει ένας σωρός από μεγάλες τετράγωνες πέτρες που καταλαμβάνουν έκταση 20 επί 10 μέτρα. Εδώ η εγχώρια παράδοση πιστεύει ότι ήταν το ιερό της θεάς Αθηνάς (κτίστηκε περίπου τον 10ο π. Χ. αι.) που αναφέρει ο Παυσανίας. Εδώ κατέφυγαν, σύμφωνα με την παράδοση, ο Πάρις και η ωραία Ελένη.
Ανάμεσα στη σπηλιά και τα ερείπια είναι μια άλλη χαρακτηριστική πρωτοελλαδική τοποθεσία, πάνω σ' ένα μικρό διαβρωμένο οροπέδιο με πολύ οψιανό και κεραμεική ... » (Δρ Μέντης Κ. 1993: 13-14).
Στα 2 χιλιόμετρα περίπου από τον οικισμό, βρίσκεται το βουνό Βίγκλα, σ' ένα πανέμορφο οροπέδιο με θέα το Βατικιώτικο όρμο, το Λακωνικό κόλπο και το Κανάλι της Ελαφονήσου.
Ακολουθώντας το μονοπάτι νοτιότερα, φτάνουμε στη Βάρδια. Είναι το ψηλότερο βουνό της Ελαφονήσου, περίπου 276μ., στο κέντρο του νησιού. Πρόκειται για σημαντική οχυρωματική θέση της Ελαφονήσου. Η ονομασία προέρχεται από τη βενετική λέξη “Vardia” που σημαίνει φρουρά, σκοπός, φύλακας. Η Βάρδια είναι η ψηλότερη κορυφή της Ελαφονήσου, με υπέροχη θέα προς τα Κύθηρα και τη Χερσόνησο του Μαλέα. Από τις βάρδιες του εκάστοτε βιγλάτορα-κατοίκου του νησιού προκειμένου να ενημερωθούν οι υπόλοιποι κάτοικοι για πιθανούς κινδύνους είτε πειρατών είτε εχθρικών πλοίων προέκυψε η ονομασία της Βάρδιας. Ακόμα και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκε η Βάρδια ως παρατηρητήριο-βίγλα, ώστε να προστατευθούν οι κάτοικοι από τις επιδρομές και τα πυρά γερμανικών ταχυπλόων σκαφών που εξορμούσαν από το γερμανικό Ναύσταθμο του Γυθείου. Μετά τα σήματα του βιγλάτορα αναχωρούσαν από το χωριό και κρύβονταν στις αθέατες σπηλιές στο Μαυρουδί. Λένε, επίσης, ότι στην κορυφή της Βάρδιας υπάρχει μια βαθιά τρύπα (χαραμπός) που οδηγεί στα Κουρνόσπηλά (περιοχή δυτικά από το Σαρακήνικο). Κάποτε, όπως διηγούνται οι κάτοικοι, έπεσε μέσα σ' αυτή το τσαφάρι (φλογέρα) ενός γέρου και τη βρήκαν μετά από μέρες στη θάλασσα.
Στη Βάρδια εικάζεται ότι βρισκόταν το Βυζαντινό Κάστρο της Ελαφονήσου, το Κάστρο των Ελαφιών (το κάστρο Ashab al baqar σύμφωνα με το αραβικό χειρόγραφο 276 της εθνικής βιβλιοθήκης των Παρισίων). Μετά τις κατακτήσεις του Ιουστινιανού (565 μ.Χ.) η Ελαφόνησος, τα Βάτικα και τα Κύθηρα υπάγονταν στην επαρχία του Ιλλυρικού. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κτίσις του κάστρου ίσως ξεκίνησε επί αυτοκρατορίας του Ιουστιανού (527-565 μ.Χ.).
Εναλλακτικά, μπορεί κανείς να ακολουθήσει άλλο δρόμο για τη Βάρδια:
Δυτικά από τον Άγιο Γιάννη, βρίσκονται οι τοποθεσίες Καψαλιάνικα και Σπυριάνικα. Εδώ βρέθηκαν πολλά κεραμικά θραύσματα της Πρωτοελλαδικής εποχής και μερικά της Υστεροελλαδικής εποχής.
Στη συνέχεια βρίσκεται η περιοχή Φουντιάνικα, όπου βρέθηκαν άφθονα πήλινα αγγεία σκούρου χρώματος της Πρωτοελλαδικής εποχής.
Από εδώ, ακολουθούμε το δρόμο προς τα νοτιοδυτικά, περνώντας από την περιοχή Καλύβια. Είναι ένας παλαιός οικισμός της Ελαφονήσου που τον ανέφεραν οι Γαλλικοί χάρτες. Εδώ μπορεί να δει κανείς ερειπωμένες αγροικίες του 19ου αιώνα.
Άλλες τοποθεσίες:
Ακριόβατος ή Ακριόβατοι :Είναι μια καλλιεργήσιμη περιοχή κοντά στη Βάρδια, όπου υπάρχουν πολλά χωράφια και υπέροχη θέα. Πήρε την ονομασία του από τα βάτα (αγκαθωτοί θάμνοι) που υπάρχουν στην περιοχή.
Φιδόλουτσα Έτσι ονομάζεται μία περιοχή κοντά στη Βίγκλα, γιατί είχε πολλά φίδια που πήγαιναν εκεί να πιουν νερό. Σύμφωνα με έναν τοπικό θρύλο, στην περιοχή αυτή ζούσε ένα στοιχειωμένο φίδι. Από τα χτυπήματα της ουράς του, δε φυτρώνει γύρω χορτάρι.
Πηγές
http://elafonisos.gov.gr
Μέντης Κων/νος, 1993: Ελαφονήσι το Σμιγοπέλαγο Νησί, Πειραιάς: Εκδόσεις Λαφονησιώτικη Βιβλιοθήκη
Γυμνάσιο Ελαφονήσου, Σχολικό έτος 2011-2012, Ιστορίες της Ελαφονήσου (Μύθοι και δοξασίες για τα τοπωνύμια του νησιού μας)