Γιατί ονομάστηκε το νησί Ελαφόνησος ;
Η πρώτη αναφορά στο όνομα του νησιού βρίσκεται σε ένα αραβικό χειρόγραφο της εποχής των πειρατών (7ος αιώνας), όπου το νησί αναφέρεται ως “Αshab al baqar’’, δηλαδή το νησί των ελαφιών, ονομασία που απαντάται ξανά στους ναυτικούς χάρτες του 16ου αιώνα, όπου ονομάζεται Isola di Cervi (νησί των ελαφιών).
Αρχαία ονομασία της Ελαφονήσου
Η αρχαία ονομασία του νησιού, όταν ήταν ακόμα χερσόνησος, ήταν “Όνου γνάθος”, εξαιτίας του σχήματός της. Με αυτό το όνομα την αναφέρει ο Στράβων, ο Παυσανίας, ο Προλεμαίος, ο Ησύχιος και, στους νεότερους χρόνους, ο Μελέτιος (Ονούγναθον) και ο Κοραής.
Ένα σπάνιο αραβικό χειρόγραφο, το υπ. αρ. 276 της Εθνικής βιβλιοθήκης των Παρισίων, μας μιλά για το Κάστρο Ashab al baqar, το οποίο ο Αραβολόγος καθηγητής Δ. Γούτας μεταφράζει ως Κάστρο «του Νησιού των Ελαφιών» που βρισκόταν στην περιφέρεια της Μονεμβασιάς. Το Κάστρο καταστράφηκε τον 9ο αι. από τους Σαρακηνούς. Η ονομασία “Ελαφονήσι” αναφέρεται επίσης από τους W. Leake, A. Bursian, και E. Curtins.
Η ονομασία Ελαφονήσι
Την ετυμολογία της ονομασίας “Ελαφονήσι” επαληθεύει και τοπωνύμιο της περιοχής (σημ. μικρός οικισμός), με την ανάλογη, όσο και περίεργη ονομασία Βιγκλάφια. Στο Βυζάντιο για την αναχαίτιση των εχθρών υπήρχαν οι Βίγλες σε απόσταση 4 χιλιομέτρων η μια από την άλλη. Ασφαλώς στην περιοχή της Ελαφονήσου η μια Βίγλα ήταν στην τοποθεσία Βίγκλα. Η άλλη βρισκόταν περίπου σε απόσταση 4 χιλιομέτρων μακρύτερα, στο πιο ευαίσθητο σημείο του νησιού, μπροστά από τον ισθμό που τότε ήταν διαβατός, στα Βιγκλάφια (Βίγκλα + λάφια). Ήταν η Βίγκλα με τα ελάφια ή λάφια (όπως και Ελαφο-νήσι ή Λάφο-νήσι στην τοπική διάλεκτο).
Ένας τοπικός θρύλος που διηγούνται οι κάτοικοι, ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι, μιλάει για ένα καράβι που έπλεε στην περιοχή και μετέφερε ελάφια κι άλλα ζώα. Ένα θηλυκό ελάφι που κυοφορούσε, έπεσε στη θάλασσα, κολύμπησε μέχρι το νησί και γέννησε εκεί. Σε κάθε περίπτωση επιβεβαιώνεται η παρουσία ελαφιών στην περιοχή κατά το παρελθόν.
Ονομασίες για την Ελαφόνησο
Τσέβρη ή Σέρβη: Ενετική ή Σλαβική ονομασία, που παραπέμπει στη λέξη έλαφος.
Λαφουνήσια, Λαφο-νήσια: (αναφέρεται έτσι και από τους Πορτολάνους) και
Ελαφονήσια, Ελαφονήσους: (λόγω των πολλών νησιών και ιδιαίτερα των πολλών μικρών νησίδων που υπήρχαν παλαιότερα στον σημερινό Ισθμό του νησιού).
Ελαφονήσι: (αναφέρεται έτσι και από τους: W. Leake, A. Bursian, E. Curtins)
Αλαφονήσι: (αναφέρεται έτσι και από τον Κολοκοτρώνη στα απομνημονεύματά του)
Λαφονήσιον
Λαφονήσι: κυρίως στην τοπική διάλεκτο
Ελαφόνησος: Επίσημη πλέον ονομασία
Αναφορές
Μέντης Κων/νος, 1993: Ελαφονήσι το Σμιγοπέλαγο Νησί, Πειραιάς: Εκδόσεις Λαφονησιώτικη Βιβλιοθήκη